Elektronische Emplacements Beveiliging

Zo rond 1989 begon in Nederland het tijdperk van de elektronische emplacementsbeveiliging. Een betere naam zou bij nader inzien microprocessor gebaseerde emplacementsbeveiliging zijn geweest. Bij NS werd een systeem van Siemens genaamd SIMIS (Sicheres Microrechner Systeem) dat zijn oorsprong in de procesbesturing vond getest onder de naam EBS. De aanleiding daarvoor was mede dat de relatie tussen Siemens en NS, die na afloop van de tweede wereldoorlog was verbroken, weer hersteld werd. Als compensatie daarvoor werd ook FS, na de tweede wereldoorlog de-facto de huisleverancier van NS, in staat gesteld haar Vital Processor Interlocking (VPI)systeem te beproeven in de Nederlandse Infrastructuur.

De twee systemen konden niet verschillender zijn. EBS was gebaseerd op de Duitse Spurplan filosofie en voorla geschikt voor grote emplacementen met daaraan gekoppelde lijnen. Het veiligheids principe bestond uit een twee uit twee architectuur met identieke hardware en software in beide kanalen. In die tijd een gangbaar systeemconcept. Daardoor was de initiële investering altijd hoog en kon het systeem in de markt voor de vervanging van relaisbeveiligingen moeilijk concurreren.

Het Nederlandse vervoersproces in combinatie met beveiligingsregels en seinen (de beveiligingsfilosofie met Amerikaanse ‘roots’), en het ontwerpproces daarvan, verschilde sterk van de Duitse situatie. Het omzetten door Siemens vereiste andere systeem- en proceskennis en dat bleek geen sinecure. Dat kwam naar voren bij de eerste experimentele toepassing in Hilversum (Simis B, 1986) en later bij de ‘definitieve’ versie van de Elektronische Beveiliging van Siemens voor Nederland in Rotterdam (Simis C, 1994), destijds de grootste elektronische beveiliging ter wereld.

VPI is een systeem met een enkelvoudige hardware en software en is gebaseerd op één enkele processor met een interne verificatie van de systeemintegriteit. Het programma voert opdrachten uit met formules in Booleaanse algebra, afgeleid van de relais logica van dezelfde leverancier, waarbij het veiligheidsprincipe is gebaseerd op het coderen van de data (de variabelen in ie Booleaanse vergelijkingen) gecombineerd met een check cycles waarbij ene veiligheid relais bekrachtigd moest zien te blijven. De veiligheidsbewijsvoering bestond uit een wiskundige analyse op basis waarvan werd aangetoond dat de kans op een onveilige faalwijze van die zgn Numerically Integrated Safety Assurance Logic (NISAL) een bepaalde bovengrens had. De systeemarchitectuur paste heel goed in de Noord-Amerikaanse praktijk van kleine emplacementen langs lange lijnen die met afstandsstuurssystemen werden bestuurd vanuit een VL post. Die architectuur bleek goed te schalen naar de Nederlandse infrastructuur, die na de tweede wereldoorlog in de NX tijd natuurlijk ook sterk op die Noord-Amerikaanse was gaan lijken.

Later, tijdens de consolidatiegolven in de spoorweg beveiliging industrie werd GRS en haar Nederlandse dochter Algemene Sein Industrie, onderdeel van het Alstom concern en werd VPI door Alstom verder ontwikkeld naar meer Europese bouwwijzen voor elektronica. Dat resulteerde in de iVPI productlijn. Nog weer wat later ontwikkelde Also de Smartlock productlijn. iVPI wordt o.a. toegepast in Arnhem.

Aanvullend op de functionaliteit die in relaissystemen is ondergebracht, vereist de toepassing van processortechniek aanvullende functies, om de veiligheid of bedrijfszekerheid te kunnen waarborgen. Volgordedwang en restrijwegvrijmaking zijn daar voorbeelden van.

De opvolger van de EBS, EBS+ is gebaseerd op het SIMIS W platform en in 2006 werd de eerste installatie bij ProRail vrijgegeven voor een proef in Deventer.

iVPI wordt o.a. toegepast in Arnhem, maar ook bij het GVB als onderdeel van het SCMA gedoopte CBTC systeem.

In het kader van de ERTMS pilot op Amsterdam-Utrecht waarvoor Bombardier de apparatuur leverde, werd in Nederland de Ebilok emplacementsbeveiliging geïntroduceerd. Bombardier is inmiddels ook onderdeel van Alstom.

ProRail heeft in een geslaagde poging de markt voor leveranciers te verbreden op basis van HIMA PLCs in samenwerking met Movares een interlocking ontwikkeld en de specificaties in de public domain geplaatst. Daarmee kan voor het erst in de geschiedenis elk erkend ingenieursbureau een OEM beveiliging bouwen.

Tenslotte vermelden we nog de RET die bij de modernisering van haar beveiliging samenwerkte met General Electric en haar Electrologics platform. Inmiddels ook dat Alstom geworden en wordt verder gewekt met ElectroloiIXS en wordt ook de logica aansturing van de overwegen op dat platform ondergebracht.