Werkplekbeveiliging

Werkplekbeveiliging of werkplekbescherming betreft de functie die op basis van de aankondigingen werkers in het spoor waarschuwt, alarmeert en beveiligt. Het is tegenwoordig gebruikelijk te eisen dat werkers in het spoor in een buitendienststelling werken waarbij de werkplek beschermd moet worden tegen treinen die de werkplek niet in mogen rijden, terwijl aan de andere kant werktreinen door middel van beheerste toelating de werkzone in- en uit moeten kunnen rijden.

Werkzaamheden aan of nabij het spoor, met doorgaand treinverkeer, gaan niet samen, dat is tegenwoordig de overheersende mening bij veel spoorwegen. Toenemende frequenties en snelheden van treinen in combinatie met maatschappelijke risicoaversie hebben geleid tot de invoering van werkregimes waarbij baanwerkers en treinverkeer gescheiden zijn - in tijd, in ruimte of door fysieke barrières. Momenteel is in sommige landen (bijvoorbeeld Nederland) werken aan of nabij het spoor alleen toegestaan in buitendienststelling, en zelfs aangrenzende sporen mogen niet in gebruik zijn.

In mei 2018 heeft de IRSE International Technical Committee een overzichtsartikel van werkplekbeschermingsmiddelen en methoden voor spoorwegen gepubliceerd, een uitgebreidere versie van het artikel is beschikbaar in IRSE ITC report 49 on trackworker safety. De focus van dat rapport is heavy rail; veel van de principes zijn ook van toepassing op metro's, maar de aanwezigheid van tunnels en infrastructuur op hoogte voor die systemen brengt bijzondere risico's en problemen met zich mee.

Functionele eis

IRSE Fundamental Requirements for Train Control Systems stelt: 2.7 The means should be provided for protecting trains, worksites and workers during engineering work. [All types of engineering work are included within this requirement, whether or not they affect the train control system itself]. [This should include facilities for: controlling the access of trains to sections of line where work is taking place or where safety has been reduced as a result of engineering work; ensuring that the section of line is clear of obstructions (engineering vehicles etc) when work is complete and before trains are allowed to run over it; restricting the speed of trains to help protect track workers or because of the condition of the track; and warning trackside workers of the approach of trains].
NEN EN 16704
NEN-EN 16704-2-1 definieert minimale functionele en niet-functionele eisen voor waarschuwingssystemen (TWS) die worden gebruikt om personen te waarschuwen voor naderende treinen en spoorvoertuigen tijdens hun werkzaamheden op of nabij het spoor. Deze systemen kunnen ook een extra functie hebben die de naderende treinen en spoorvoertuigen kan beïnvloeden.

Het technische systeem voor bescherming van vaste of mobiele werkplekken kan de vorm aannemen van een ATWS (Automatic Track Warning System), een SCWS (Signal Controlled Warning System) of een LOWS (Lookout Operated Warning System). Zie Figuur 3 in NEN EN 16704–2-1:2016

Metro's

Metro's hebben een aantal kenmerken die het risico voor iedereen die op of rond het spoor werkt mogelijk kunnen vergroten. Enkele van deze kenmerken worden hieronder opgesomd (deze lijst is in dit stadium niet bedoeld om uitputtend te zijn):
- aanzienlijke spoorlengten in tunnels, waarvan vele enkelsporig en op oudere metro's vaak met schaarse uitwijkplekken naast de lijn
- aanzienlijke stukken verhoogd spoor, wederom vaak met beperkte uitwijkplekken en gevaren bij het werken op hoogte
- alignement en baanconstructies die de zichtafstanden beperken
- apparatuurruimten met zeer beperkte ruimte en toegang
- elektrocutie gevaren zoals 3e rail en laaghangende rijdraden
- speciale voorzieningen zoals sluisdeuren en ventilatieapparatuur
- GoA3/4-bediening zonder machinist aan de voorkant van de trein of GoA2-bediening met een machinist die mogelijk niet zo oplettend is als zou worden verwacht voor een handmatig bediende trein
- in veel gevallen een hoge mate van automatisering die traditionele werkplekbeschermingsmiddelen zoals gebruik van kortsluitlansen niet mogelijk maakt
- korte treinopvolging
- communicatieproblemen die verband houden met een aantal van de bovenstaande eigenschappen



Literatuur en Bronnen:
IRSE Knowldege Base: Trackworker safety
IRSE International Technical Committee een overzichtsartikel van werkplekbeschermingsmiddelenen
IRSE ITC report 49 on trackworker safety. (ePub versie
Stichting Railalert, branche regelgeving voor werkers in het Nederlandse Spoor